Szumy uszne lub inaczej mówiąc pisk w uchu: definiuje się powszechnie jako odczuwanie dźwięku przy braku pobudzenia ucha zewnętrznego bodźcem akustycznym. Diagnostyka i terapia pacjentów z szumami usznymi jest poważnym problemem klinicznym, ponieważ nie ma dotychczas obiektywnych metod oceny i pomiaru szumu w praktyce klinicznej.
Występują dwa rodzaje szumów usznych:
– szumy obiektywne
– szumy subiektywne
Szumy obiektywne są skutkiem dźwięków generowanych wewnątrz ciała i mogą być słyszane nie tylko przez osobę, która zgłasza obecność tych dźwięków, ale również przez inne osoby.
Szumy subiektywne (tzn. odczuwalne tylko przez pacjenta) mogą być skutkiem zarówno zaburzeń w pracy różnych części układu słuchowego, jak i ośrodkowego układu nerwowego. Szumy uszne występują częściej u mężczyzn niż u kobiet, a ich częstotliwość zwiększa się wraz z wiekiem. Problem szumów usznych może dotyczyć również dzieci. Incydenty szumów usznych, trwających od kilku sekund do kilku lub kilkunastu minut zazwyczaj są spowodowane ekspozycją na hałas o dużym natężeniu lub przyjmowaniem określonych leków, na przykład kwasu acetylosalicylowego.
Szumy obiektywne.
Bardzo ważną grupę stanowią szumy o charakterze pulsującym, zazwyczaj zsynchronizowane z rytmem serca, które występują u 4 % chorych z szumami usznymi. Tego typu szumów nie można lekceważyć, ponieważ mogą być pierwszym objawem choroby organicznej zagrażającej nawet życiu. Najczęstszą przyczyną szumów pulsujących mogą być przede wszystkim choroby układu naczyniowego. Przetoki tętniczo-żylne, wrodzona przetoka tętniczo-tętnicza, wysokie ułożenie opuszki żyły szyjnej lub jej wrodzone poszerzenie, zwężenie światła lub niedrożność tętnic szyjnych lub kręgowych, oponiaki ucha środkowego (meningioma), wzrost ciśnienia śródczaszkowego, choroba Pageta.
Do grupy szumów obiektywnych, niezwiązanych z chorobami układu naczyniowego, mogą należeć szumy będące następstwem chorób mięśni i stawów znajdujących się wewnątrz lub bezpośrednim sąsiedztwie kości skroniowej. Szumy uszne mogą być wynikiem nieprawidłowych skurczów mięśni wewnątrzusznych zależnych od okresowego przenoszenia drgań błony bębenkowej, drażnienia splotu bębenkowego i okresowych zmian ciśnienia płynów ucha wewnętrznego. Szumy obiektywne tego typu występują przy zaburzeniach funkcji trąbki słuchowej (tzw. otwarta lub ziejąca trąbka), co powoduje przepływ powietrza do wnętrza jamy bębenkowej podczas oddychania. Towarzyszy temu zjawisko autofonii – nieprzyjemnego i nieprawidłowego słyszenia własnego głosu.
Przyczyny występowania obiektywnych szumów usznych.
I Szumy o charakterze pulsującym:
Choroby układu naczyniowego
– przetoki tętniczo żylne – wrodzona przetoka tętniczo-żylna – wrodzona przetoka tętniczo-tętnicza – wysokie ułożenie opuszki żyły szyjnej i jej uwypuklanie się do do jamy bębenkowej – zwężenie lub niedrożność tętnic szyjnych lub tętnic kręgowych – rozległe naczyniaki głowy i szyi
– kloniczne skurcze mięśni podniebienia (mioklonie podniebienia) – zaburzenia czynności trąbki słuchowej (otwarta trąbka) – schorzenia stawu żuchwowo-skroniowego (trzaski przy otwieraniu ust i żuciu) – kloniczne skurcze mięśni wewnątrzusznych – obecność w przewodzie słuchowym zewnętrznym drobnych, przesuwających się ciał obcych, owadów lub pasożytów
Szumy subiektywne.
Ten typ szumu usznego występuję w praktyce klinicznej znacznie częściej niż szumy obiektywne.
Istnieje wiele rodzajów szumów usznych subiektywnych, których charakter i intensywność może określić jedynie osoba, której ten problem dotyczy. Nie wynaleziono jeszcze metod pomiarowych, które w sposób obiektywny pozwoliłyby na potwierdzenie obecności szumu oraz ocenę jego charakteru czy intensywności. Szum subiektywny jest pewnego rodzaju zjawiskiem czuciowo fantomowym ( jest fałszywą percepcją dźwięku przy braku stymulacji bodźcem dźwiękowym). Szumom usznym często towarzyszy zjawisko nadwrażliwości słuchowej (hyperacusis) lub lęku przed dźwiękami (phonophobia).
Szumy subiektywne mogą być spowodowane zaburzeniami funkcji ucha wewnętrznego, nerwu słuchowego, ośrodków centralnych oraz zaburzeniami w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Może im towarzyszyć ubytek słuchu. Występowanie szumów usznych subiektywnych może być również spowodowana nieprawidłową aktywnością neuronalną w różnych częściach układu słuchowego. W większości przypadków szumów o dużym nasileniu źródłem anatomicznym szumu jest ośrodkowy układ nerwowy. Szumy uszne subiektywne są często generowane w ślimaku.
Przyczyny występowania różnych rodzajów subiektywnych szumów usznych.
Otologiczny:
– oddziaływanie hałasu o dużym natężeniu na ucho wewnętrznego – głuchota starcza – otoskleroza – przewlekłe zapalenie ucha środkowego – nagła głuchota – choroba Ménière’a – inne przyczyny prowadzące do zaburzeń funkcji ucha wewnętrznego
Neurologiczny:
– guzy nerwu VIII – zmiany w różnych strukturach ośrodkowego układu nerwowego będące skutkiem schorzeń neurologicznych i urazów – stwardnienie rozsiane
Pourazowy:
– urazy głowy – uraz kręgosłupa szyjnego – jatrogenne uszkodzenie nerwu słuchowego podczas zabiegów chirurgicznych – wstrząśnienie błędnika
Poinfekcyjny:
– wysiękowe zapalenie ucha środkowego – zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – syfilis – inne stany zapalne, których powikłaniem może być zaburzenie słuchu
Polekowy:
– salicylany – niesteroidowe leki przeciwzapalne – antybiotyki z grupy aminoglikozydów-diuretyki pętlowe – leki stosowane w chemioterapii (np. cisplatyna)
Inny:
– niedociśnienie lub nadciśnienie tętnicze – miażdżyca – stany niedotlenienia lub niedokrwistości – alkohol – zaburzenia w funkcjonowaniu połączenia stawu skroniowo-żuchwowego oraz inne nieprawidłowości wfunkcjonowaniu układu szćzękowego – przyczyny psychogenne
źródło : Tom I „Otolaryngologia praktyczna” pod redakcją: prof. dr. hab. med. Grzegorza Janczewskiego, dr. hab. med. mgr inż. Krzysztof Kochanek
